faunaFauna (adaptação, evolução e extenção)

Fauna

Algumas Espécies da Fauna
Nome Científico   Nome Popular
  AVES (Classe)  
APODIFORMES (Ordem)    
APODIDAE (Família)    
Reinarda squamata (Espécie)   andorinhão
TROCHILIDAE    
Anthracothoraz nigricollis   beija-flor-de-papo-preto
Colibri serrirostris    beija-flor cantador 
Eupetomena macroura   beija-flor-tesoura
 
CAPRIMULGIFORMES    
CAPRIMULGIDAE    
Caprimulgus parvulus    curiango
Nyctidromus albicollis    curiango
NYCTIBIIDAE    
Nyctibius griseus   urutau
 
CHARADRIIFORMES    
CHARADRIIDAE    
Vanellus chilensis   quero-quero
 
CICONIIFORMES    
THRESKIORNITHIDAE    
Theristicus caudatus   curicaca
 
COLUMBIFORMES    
COLUMBIDAE    
Columbina minuta   rolinha
Columbina talpacoti   rola-caldo-de-feijão
Scardafella squammata   fogo-apagou
Zenaida auriculata   pomba-de-bando
 
CUCULIFORMES    
CUCULIDAE    
Crotophaga ani   anu-preto
Guira guira   anu-branco
 
FALCONIFORMES    
ACCIPITRIDAE    
Buteogallus meridionalis   gavião-caboclo
Polyborus plancus   caracará
CATHARTIDAE    
Cathartes aura   urubu-caçador
Cathartes burrovianus   urubu-de-cabeça-amarela
Coragyps atratus   urubu-preto
Sarcoramphus papa    urubu-rei
FALCONIDAE    
Milvago chimachima   gavião-pinhé
 
GRUIFORMES    
CARIAMIDAE    
Cariama cristata   seriema
 
PASSERIFORMES    
CORVIDAE    
Cyanocorax cristatellus   gralha-do-cerrado
DENDROCOLAPTIDAE    
Lepidocolaptes angustirostris   arapaçu-do-cerrado
FRINGILLIDAE    
Charitospiza eucosma   papa-capim-de-crista
Oryzoborus angolensis   curió
Oryzoborus crassirostris   bicudo
Passerina brissonii    azulão
Sicalis flaveola   canário-da-terra
Sporophila caerulescens    coleirinha
Volatinia jacarina    tisiu
FURNARIIDAE    
Furnarius rufus    joão-de-barro
HIRUNDINIDAE    
Notiochelidon cyanoleuca   andorinha
ICTERIDAE    
Gnorimopsar chopi   pássaro-preto
Molothrus bonariensis    chupim
MIMIDAE    
Mimus saturninus    sabiá-do-campo
TURDIDAE    
Turdus amaurochalinus   sabiapoca
Turdus rufiventris   sabiá-laranjeira
TYRANNIDAE    
Empidonomus varius   siriri
Pitangus sulphuratus   bem-te-vi
Tyrannus melancholicus   siriri
Tyrannus savana   tesourinha
 
PICIFORMES    
PICIDAE    
Colaptes campestris   chanchã
Leuconerpes candidus    pica-pau-branco
RAMPHASTIDAE    
Ramphastos toco   tucanuçu
 
PSITTACIFORMES    
PSITTACIDAE    
Amazona aestiva   papagaio-verdadeiro
Amazona xanthops    papagaio-galego
Ara ararauna   arara-canindé
Aratinga aurea   periquito-rei
Pionus menstruus   maitaca 
 
RHEIFORMES    
RHEIDAE    
Rhea americana    ema
 
STRIGIFORMES    
STRIGIDAE    
Speotyto cunicularia   coruja-buraqueira
 
TINAMIFORMES    
TINAMIDAE    
Crypturellus parvirostris   inhambu-xororó
Nothura maculosa   codorna
Rhynchotus rufescens   perdiz
 
MAMÍFEROS (Classe)
ARTIODACTYLA (Ordem)    
CERVIDAE (Família)    
Mazama americana (Espécie)    veado mateiro 
Mazama gouazoubira    catingueiro
Ozotoceros bezoarticus   veado-campeiro
TAYASSUIDAE    
Tayassu pecari    queixada
Tayassu tajacu   caitetu
 
CARNÍVORA    
CANIDAE    
Cerdocyon thous   cachorro-do-mato-comum
Chrysocyon brachyurus   lobo-guará
Speothos venaticus   cachorro-do-mato-vinagre 
FELIDAE    
Puma concolor    suçuarana
Herpailurus yagouaroundi    jaguarundi
Panthera onca   onça-pintada
MUSTELIDAE    
Conepatus semistriatus   cangambá, jaritataca
 
CHIROPTERA    
PHYLOSTOMIDAE    
Carolia perspicillata   morcego
Desmodus rotundus   vampiro comum 
 
EDENTATA    
DASYPODIDAE    
Dasypus novemcinctus   tatu-galinha
Euphractus sexcinctus   peba
Priodontes maximus   tatu-canastra
MYRMECOPHAGIDAE    
Myrmecophaga tridactyla   tamanduá-bandeira
Tamandua tetradactyla   tamanduá-mirim
 
LAGOMORPHA    
LEPOIDAE    
Sylvilagus brasiliensis    tapiti
 
MARSUPIALIA    
DIDELPHIDAE    
Didelphis albiventris   gambá
Monodelphis americana   musaranha
Philander opossum   cuíca
 
PERISSODACTYLA    
TAPIRIDAE    
Tapirus terrestris    anta
 
PRIMATES    
CALLITHRICHIDAE    
Callithrix penicillata   sagui
 
RODENTIA    
AGOUTIDAE    
Agouti paca   paca
CAVIIDAE    
Cavia aperea   preá
DASYPROCTIDAE    
Dasyprocta agouti   cutia
ERETHIZONTIDAE    
Chaetomys subspinosus   ouriço-caxeiro
Coendou prehensilis   coandu
 
RÉPTEIS (Classe)
CHELONIA (Ordem)    
TESTUDINIDAE(Família)     
Geochelone carbonaria (Espécie)   jabuti
 
SQUAMATA    
AMPHISBAENIA (Subordem)    
AMPHISBAENIDAE    
Amphisbaena alba   cobra-de-duas-cabeças
OPHIDIA (Subordem)     
BOIDAE    
Boa constrictor   jibóia
COLUBRIDAE    
Erythrolamprus aesculapii   falsa-coral
Spilotes pullatus    caninana
CROTALIDAE    
Bothrops alternatus   urutu-cruzeiro
Bothrops moojeni    jararaca
Bothrops itapetiningae   jararaquinha-do-cerrado
Bothrops neuwiedi   jararaca-de-rabo-branco
Crotalus durissus   cascavel
ELAPIDAE    
Micrurus frontalis   cobra-coral-venenosa
SAURIA ou LACERTILIA (Subordem)    
IGUANIDAE    
Tropidurus torquatus   calango
TEIIDAE    
Cnemidophorus ocellifer   calango
Tupinambis merianae   teiu

 

Adaptação

(Faltando incluir este ítem)

 

Evolução

Uma descoberta surpreendente traz novidades sobre a origem da fauna de répteis e anfíbios do cerrado. As espécies endêmicas da região são mais aparentadas com as espécies do Chaco (bioma do Paraguai, Bolívia e norte da Argentina) do que com as da caatinga, e podem ser alguns milhões de anos mais antigas do que se supunha.

 

O lagarto da espécie Kentropyx vanzoi , endêmico do cerrado,
teve um ancestral comum com espécies do mesmo gênero
endêmicas do Chaco e Pantanal (fotos: Guarino Colli)


As revelações foram feitas em um estudo realizado pelo Departamento de Zoologia da Universidade de Brasília (UnB) e apresentado no 15o Congresso Brasileiro de Zoologia, realizado em fevereiro nessa instituição. As descobertas devem provocar mudanças na compreensão do processo de evolução da herpetofauna do cerrado (que inclui répteis e anfíbios).
Acreditava-se até então que a diferenciação das espécies do cerrado tivesse ocorrido há menos de 45 mil anos. O coordenador da pesquisa, professor Guarino Colli, disse à CH On-line que a diferenciação se deu muito antes disso. "Os indícios encontrados apontam que a maioria das espécies modernas se originou no período Terciário, compreendido entre 65 milhões e 1,7 milhão de anos atrás."
Segundo ele, eventos climáticos e geológicos tiveram papel fundamental no aparecimento dessas espécies. "Espécies que habitavam uma extensa área do sul ao nordeste da América do Sul começaram a se diferenciar, devido a variações climáticas ocorridas já no início do período. A formação de paisagens florestais úmidas e de paisagens abertas e secas criaram condições distintas em que novas espécies se desenvolveram", explica.

Outro evento de importância fundamental para a diferenciação das espécies do cerrado foi o soerguimento do Planalto Central, ocorrido há cerca de 5 milhões de anos. "O cerrado e o Chaco (paisagens abertas) faziam parte de uma mesma região. Ao se separarem, as espécies seguiram processos de diferenciação únicos, ainda sob influência de transformações climáticas posteriores."
Para chegar a essa conclusão, Colli e sua equipe reuniram dados que possibilitaram a construção de árvores genealógicas envolvendo espécies endêmicas do cerrado. "Desde 1986 trabalhamos com análises morfológicas (referentes às características estruturais dos animais) e com o seqüenciamento genético de espécies do Cerrado. Ao cruzarmos essas informações com a distribuição geográfica das espécies, foi possível estabelecer as relações de parentesco entre elas e identificar suas origens".
O pesquisador cita o exemplo de lagartos do gênero Kentropyx , com espécies endêmicas do cerrado, Chaco e Pantanal. Kentropyx paulensis e K. vanzoi (do Cerrado) e K. viridistriga (do Chaco e Pantanal) teriam um ancestral comum que se diferenciou nas espécies após o soerguimento do Planalto Central.
Além de recontar a história da evolução da herpetofauna do cerrado, o estudo da UnB tem ainda grande importância ecológica: "agregamos valor a essas espécies, pois descobrimos que o patrimônio genético delas é muito mais antigo do que se pensava", comemora Colli.